Türkiye İstatistik Kurumu Haziran ayında Tarımsal Girdi Fiyat Endeksini yayınladı. Yayınlanan endeks verileriyle ilgili bazı örnekler sunacağız. Resmi rakamlardan bahsedeceğiz. Resmi olmayanlara değinmeyeceğiz.

Tarımsal girdi fiyatları Haziran ayında bir önceki aya göre %0,93, bir önceki yılın Aralık ayına göre, yani 7 ay öncesine göre %16,66 artmış durumda. Bir önceki yılın haziran ayına göre, yani bir yıl öncesine göre tarımsal girdiler ortalama %47,56 artmış. On iki aylık ortalamaya bakıldığında ise %42,99’luk bir atış var.

Tarımsal girdilerdeki yıllık artışı bazı kalemlere göre irdeleyelim. Örneğin tarımsal ilaçlarda %23,24’lük bir artış yaşanırken, gübre ve toprak geliştiricilerdeki artış %27,53’dü. Hayvancılık sektörünün en büyük sorunlarından olan hayvan yemindeki artış %30 kadardı.

Çiftçilerin üretime başlangıç materyali olan tohum ve dikim materyalindeki artış %61,66 olarak gerçekleşmiş. Hayvancılığı yakından ilgilendiren veteriner hizmetlerindeki artış %100’ün üzerinde.

Yıllık bazda tarımsal girdi fiyat endeksi ile ilgili aşağıdaki grafiği TÜİK sayfasından aldım.

Herkesin bildiğiniz yazmanın bir anlamı yok. Ancak yine de dikkat çekmeye çalışıyoruz. Tarımsal girdilerdeki artış üretimimizi doğrudan etkilemektedir. Yani üretilen tarımsal bir ürünün eksik bilgilere rağmen maliyetini gösteriyor.

Bildiğimiz bir gerçek var. Bir kg ürünün maliyeti her geçen yıl hızla artıyor. Maliyet artmasına rağmen çiftçinin satış fiyatı artıyor mu? Bunun cevabına keşke her daim evet diyebilsek. Bazı dönemlerde çiftçilerimiz ürünlere göre değişmekle birlikte para kazanır. Bazı ürünlerde her daim kaybettiriyor desek yeridir. Örneğin narenciye ürünleri her yıl az ya da çok çiftçileri üzmektedir.

Son aylarda Ege Bölgesi üreticileri gösteriler yapıyorlar. Tarladan çıkış fiyatı maliyetin altında olunca onlar da tepki koymak zorunda kalıyor. Çiftçilerimizin bazıları bedava dağıtırken bazıları çöpe döküyorlar.

Yaz mevsiminin en fazla tüketilen sebzesi karpuzdur. Birkaç gün önce Elmalı Ovası’nda üretilen karpuzları tarlada 1 liraya satamıyorlardı. Domates 8-20 lira arasında. Buğday gibi bazı ürünlerin fiyatlarına detaylı girmeye gerek yok.

Girdi fiyatlarındaki yıllık artış tarla çıkış fiyatına yansımıyor. Bu yıl Haziran ayında 1 liraya satılamayan karpuz geçtiğimiz yıl ne kadardı? Domates geçtiğimiz yılın büyük bir bölümünde şuanki ücretlere benzerdi.

Yani şunu demek istiyorum. Maliyet artarken aynı paralelde üretici satış fiyatları artmıyor. Tarımsal ürünlerin tüketiciye satış fiyatı tarla çıkış fiyatına pek uymuyor. Tarlada kalan karpuz markette 10 liraya satılabiliyor. Aradaki bu fark ne zaman denetlenecek? Başka bir sektörden örnekleme yapalım. Bir damacana su her 10 günde 5 lira zamlanıyor. Elektrik fiyatları, akaryakıt fiyatları yerinde saymasına rağmen…

Peki neden? Çünkü bizde olmayan denetim. Bana göre bu mekanizma layıkıyla çalıştırılmadıkça hiçbir şey değişmeyecek. Sorumluluk sahipleri çözüm yolları bulmak yerine sorun yokmuş gibi yapmaya devam ediyorlar.

Ben de oluşan algı: Böyle de devam edeceğini düşünüyorum.